مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ، وَإِنَّمَا أَنَا قَاسِمٌ، وَاللهُ يُعْطِي، وَلَنْ تَزَالَ هَذِهِ الْأُمَّةُ قَائِمَةً عَلَى أَمْرِ…

مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ، وَإِنَّمَا أَنَا قَاسِمٌ، وَاللهُ يُعْطِي، وَلَنْ تَزَالَ هَذِهِ الْأُمَّةُ قَائِمَةً عَلَى أَمْرِ اللهِ، لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ، حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اللهِ»: «هرکه الله نسبت به او ارادهٔ خیر داشته باشد، او را در دین فقیه و فهیم می‌گرداند

از معاویه ـ رضی الله عنه ـ روایت است که گفت: شنیدم که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ‌ـ فرمود: «مَنْ يُرِدِ اللهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي الدِّينِ، وَإِنَّمَا أَنَا قَاسِمٌ، وَاللهُ يُعْطِي، وَلَنْ تَزَالَ هَذِهِ الْأُمَّةُ قَائِمَةً عَلَى أَمْرِ اللهِ، لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ، حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اللهِ»: «هرکه الله نسبت به او ارادهٔ خیر داشته باشد، او را در دین فقیه و فهیم می‌گرداند؛ و همانا من توزیع کننده‌ام و آنکه عطا می‌کند الله است؛ و این امت همواره بر امر الله پابرجا خواهد ماند و مخالفان به آنان زیان نمی‌رسانند تا آنکه امر الله فرا رسد».

[صحیح است] [متفق علیه]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ خبر می‌دهد که هرکس الله نسبت به او ارادهٔ خیر کند، فهم دینش را به او عطا می‌کند؛ و اینکه ایشان علیه الصلاة والسلام قاسم هستند و آنچه الله از روزی و علم و دیگر امور به ایشان عطا کرده، توزیع می‌کند و عطا کنندهٔ حقیقی الله است، اما غیر او اسبابی هستند که جز به اذن الله سود نمی‌رسانند و این امت همواره بر امر الله استوار است و مخالفان به آنان زیانی نمی‌رسانند تا آنکه قیامت برپا گردد.

فوائد الحديث

عظمت و فضل علم شرعی و آموزش آن و تشویق به آن.

همواره پرداختن به حق در این امت خواهد بود چنانکه اگر گروهی از آن دست کشند، گروهی دیگر به آن می‌پردازند.

تفقه در دین از جملهٔ ارادهٔ خیرِ الله نسبت به بنده است.

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ به امر الله و مشیت او عطا می‌کند و مالک چیزی نیست.

التصنيفات

فضل علم