ئه‌ی كوڕكۆ؛ ئه‌ز دێ هنده‌ك په‌یڤان نیشا ته‌ده‌م: سنوورێن خودێ بپارێزه؛‌ ئه‌و ژی دێ ته‌ پارێزیت. سنوورێن خودێ بپارێزه؛‌ دێ بینی هه‌می گاڤا ئه‌و یێ ل…

ئه‌ی كوڕكۆ؛ ئه‌ز دێ هنده‌ك په‌یڤان نیشا ته‌ده‌م: سنوورێن خودێ بپارێزه؛‌ ئه‌و ژی دێ ته‌ پارێزیت. سنوورێن خودێ بپارێزه؛‌ دێ بینی هه‌می گاڤا ئه‌و یێ ل به‌رامبه‌ری ته‌. ئه‌گه‌ر ته‌ ڤیا داخوازییه‌كێ بكه‌ی؛ داخوازیا خۆ ژ خودێ بكه‌، ئه‌گه‌ر تو پێدڤی هاریكارییێ بووی؛ داخوازا هاریكارییێ ژ خودێ بكه‌

ژ ئبن عەباسی (خودێ ژ هەردووكان ڕازی بیت) گۆت: ڕۆژەکێ ئه‌ز ل پشت پێغەمبەرێ خودێ (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) بووم، ئینا گۆت: ((ئه‌ی كوڕكۆ؛ ئه‌ز دێ هنده‌ك په‌یڤان نیشا ته‌ده‌م: سنوورێن خودێ بپارێزه؛‌ ئه‌و ژی دێ ته‌ پارێزیت. سنوورێن خودێ بپارێزه؛‌ دێ بینی هه‌می گاڤا ئه‌و یێ ل به‌رامبه‌ری ته‌. ئه‌گه‌ر ته‌ ڤیا داخوازییه‌كێ بكه‌ی؛ داخوازیا خۆ ژ خودێ بكه‌، ئه‌گه‌ر تو پێدڤی هاریكارییێ بووی؛ داخوازا هاریكارییێ ژ خودێ بكه‌. بزانه‌؛ ئه‌گه‌ر ئوممه‌ت هه‌می كۆم ببیت دا مفایه‌كی بگه‌هیننه‌ ته‌؛ ئه‌و‌ نه‌شێن مفای بگه‌هیننه‌ ته‌ ژبلی وی تشتێ خودێ بۆ ته‌ نڤیسی، و ئه‌گه‌ر كۆم ببن دا زیانه‌كێ بگه‌هیننه ‌ته؛‌ ئه‌و نه‌شێن چ زیانان بگه‌هیننه ‌ته‌ ژبلی وێ یا خودێ ل سه‌ر ته‌ نڤیسی، پێنووس یێن بلندبووین و به‌رپه‌ڕ ژی یێن هشك بووین)).

[صحيح] [رواه الترمذي]

الشرح

ئبن عەباس (خودێ ژێ ڕازی بیت) ڤه‌دگێڕیت و به‌حس دكه‌ت کو ئه‌و یی بچویك بوو و یێ سویار بوو د گەل پێغەمبەرێ خودێ (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن)، ئینا پێغەمبەری (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) گۆتێ: ئەز دێ چەند تشته‌كان نیشا ته‌ ده‌م و بۆ ته‌ بێژم، خودێ دێ ب وان مفای ل تە کەت: خودێ بپارێزه‌ ب پارێزگاریكرنا ل سه‌ر فەرمانێن وی و دویرکەڤتنا ژ وان تشتێن وی قەدەغه‌ كرین، ب ڕه‌نگه‌كی کو خودێ تە د کریارێن خوداپەرستییێ و نێزیکبوونێدا ببینیت، و تە د گونەهان و خرابییێدا نەبینیت، ڤێجا ئەگەر تە ئه‌ڤ چەنده‌ کر؛ هنگی جزایێ تە دێ ئەڤه‌ بیت خودێ دێ تە ژ نه‌خۆشییێن دونیایێ و ئاخرەتێ پارێزیت و دێ پشتەڤانییا تە کەت د کاروبارێن تەدا بۆ هەر جهه‌كێ تە بەرێ خۆ دایێ. ئه‌گه‌ر ته‌ ڤیا داخوازه‌كێ بكه‌ی؛ تو ڤێ داخوازا خۆ ب تنێ ژ خودێ بكه‌، چونكی خودێ ب تنێیه‌ به‌رسڤا داخوازكه‌ران دده‌ت. ئه‌گه‌ر ته‌ هاریكاری ڤیا؛ ژ خودێ پێڤه‌تر داخوازا هاریكارییێ ژ كه‌سێ دی نه‌كه‌. بلا ته‌ یه‌قین هه‌بیت و یێ پشتڕاستبه‌ كو ژ وی تشتێ خودێ بۆ ته‌ نڤیسی زێده‌تر؛ چ خێر و باشی ب ده‌ست ته‌ڤه‌ ناهێن، خۆ ئه‌گه‌ر خه‌لكێ ئه‌ردی هه‌می ل سه‌ر مفاگه‌هاندنا ب ته‌ كۆمببن، ل به‌رامبه‌ری ڤێ ژی ژ وی تشتێ خودێ ل سه‌ر ته‌ نڤیسی زێده‌تر؛ چ خرابی و نه‌خۆشی ب سه‌ر ته‌دا ناهێن، خۆ ئه‌گه‌ر خه‌لكێ ئه‌ردی هه‌می ل سه‌ر زیانگه‌هاندنا ب ته‌ كۆمببن. ئه‌ڤ تشتێ هه‌نێ ژی خودێ ل دویڤ حیكمه‌ت و زانینا خۆ د قه‌ده‌رێدا یێ نڤیسی و ئه‌و تشتێ خودێ نڤیسی؛ چ گوهاڕتن ب سه‌ردا ناهێن.

فوائد الحديث

گرنگییا فێرکرنا زارۆکێن بچویك ب کاروبارێن دینێ وان ژ ئێکتاپەرستییێ و تۆڕه‌ و ئادابان و ژ بلی وان.

جزادان هه‌ر ژ جۆرێ کریارێیە.

فەرمانكرن ب پشتبەستنا ل سه‌ر خودێ و خۆهێلانا ب هیڤییا خودێ ب تنێڤه‌، و خودێ باشترین پشته‌ڤان و وه‌كیله‌.

باوەری ب قەزا و قەدەرێ و ڕازیبوونا ب قه‌ده‌رێ و کو خودێ هەمی تشت د قه‌ده‌رێدا نڤیسینه‌.

هه‌ر كه‌سێ فەرمانا خودێ به‌رزه‌ بكه‌ت و جێبه‌جێ نه‌كه‌ت؛ خودێ ژی دێ وی به‌رزه‌كه‌ت و ناپارێزیت.