الشرح

ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਬਿਨ ਅੱਬਾਸ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਵਾਰੀ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਵੀ ਕਿ ਆਪ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਕੁੱਝ ਗੱਲਾਂ ਸਿਖਾਵਾਂਗਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅੱਲਾਹ ਤੈਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਪਹੁੰਚਾਏਗਾ: ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਨਾਹ ਕੀਤੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿ ਕੇ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਕਿ ਉਹ ਤੈਨੂੰ ਨੇਕੀ ਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਪਾਵੇ, ਨਾ ਕਿ ਗੁਨਾਹਾਂ ਤੇ ਮਾੜੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਪਾਵੇ। ਜੇ ਤੂੰ ਇੰਜ ਕਰੇਂਗਾ ਤਾਂ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਤੈਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਤੇ ਆਖ਼ਰਤ ਦੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੇਗਾ, ਅਤੇ ਤੂੰ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਜਾਵੇਂਗਾ, ਹਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਤੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ। ਜੇ ਤੂੰ ਕੁੱਝ ਮੰਗਣਾ ਚਾਹਵੇਂ, ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਹੀ ਮੰਗੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹੀਓ ਹੈ ਜੋ ਮੰਗਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਦੁਆਵਾਂ ਕਬੂਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹਵੇਂ, ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਹੀ ਮਦਦ ਲੇਈਂ। ਤੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਯਕੀਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮਿਲ ਕੇ ਵੀ ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁਣ, ਤਾਂ ਇੰਨਾ ਹੀ ਲਾਭ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿੰਨਾ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੇਰੀ ਕਿਸਮਤ ਵਿੱਚ ਲਿਖ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮਿਲ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁਣ, ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਜਿੰਨਾ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੇਰੀ ਕਿਸਮਤ ਵਿੱਚ ਲਿਖ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੂਝ-ਬੁਝ ਅਤੇ ਇਲਮ (ਗਿਆਨ) ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਿਖ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਵ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ