ਯਾ ਰਸੂਲੱਲਾਹ! ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜਿਹਾਦ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਮਲ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਵੀ ਜਿਹਾਦ ਨਾ ਕਰੀਏ?" ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ:…

ਯਾ ਰਸੂਲੱਲਾਹ! ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜਿਹਾਦ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਮਲ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਵੀ ਜਿਹਾਦ ਨਾ ਕਰੀਏ?" ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ: "ਨਹੀਂ, ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਜਿਹਾਦ — ਮਕਬੂਲ ਹੱਜ (ਹੱਜ ਮਬਰੂਰ) ਹੈ।" (ਬੁਖਾਰੀ, ਮੁਸਲਿਮ)

ਹਜ਼ਰਤ ਆਇਸ਼ਾ, ਮੋਮਿਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ) ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਯਾ ਰਸੂਲੱਲਾਹ! ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜਿਹਾਦ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਮਲ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਵੀ ਜਿਹਾਦ ਨਾ ਕਰੀਏ?" ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ: "ਨਹੀਂ, ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਜਿਹਾਦ — ਮਕਬੂਲ ਹੱਜ (ਹੱਜ ਮਬਰੂਰ) ਹੈ।" (ਬੁਖਾਰੀ, ਮੁਸਲਿਮ)

[صحيح] [رواه البخاري]

الشرح

ਸਹਾਬਾ ਕਰਾਮ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ) ਜਿਹਾਦ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਮਝਦੇ ਸਨ۔ ਜਦੋਂ ਹਜ਼ਰਤ ਆਇਸ਼ਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ) ਨੇ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ: ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ (ਔਰਤਾਂ) ਦੀ ਰਹਿਨਮਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਜਿਹਾਦ ਦੱਸਿਆ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰੀਨ ਹੈ — ਹੱਜ ਮਬਰੂਰ۔ ਹੱਜ ਮਬਰੂਰ ਉਹ ਹੈ ਜੋ: ਕਿਤਾਬ (ਕੁਰਆਨ) ਅਤੇ ਸੁੰਨਤ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਹੋਵੇ, ਗੁਨਾਹ ਅਤੇ ਰਿਆਕਾਰੀ ਤੋਂ ਪਾਕ ਹੋਵੇ, ਸਾਫ ਨੀਅਤ, ਹਲਾਲ ਰਿਜ਼ਕ, ਅਤੇ ਖ਼ਲੂਸ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।

فوائد الحديث

ਜਿਹਾਦ ਮਰਦਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ۔

ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਹੱਜ, ਜਿਹਾਦ ਤੋਂ ਵੀ ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਹੈ — ਅਤੇ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ۔

ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਅਹਮੀਅਤ ਅਤੇ ਦਰਜਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ۔

ਹੱਜ ਨੂੰ “ਜਿਹਾਦ” ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਫ਼ਸ ਨਾਲ ਜਿਹਾਦ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਲ ਦਾ ਖਰਚ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਮ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਵੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਐਸੀ ਇਬਾਦਤ ਹੈ ਜੋ ਮਾਲੀ ਅਤੇ ਬਦਨੀ ਦੋਹਾਂ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿਹਾਦ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ।

التصنيفات

Virtue of Hajj and Umrah