ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦਿਨਾਰ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਘਰਦਾਰਾਂ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਸਵਾਰੀ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਹ…

ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦਿਨਾਰ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਘਰਦਾਰਾਂ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਸਵਾਰੀ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ,ਅਤੇ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਅੱਤਵਾਨ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦਿਨਾਰ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਘਰਦਾਰਾਂ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ,ਅਤੇ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਸਵਾਰੀ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ,ਅਤੇ ਦਿਨਾਰ ਜੋ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।»"ਅਬੂ ਕਿਲਾਬਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।"ਅਬੂ ਕਿਲਾਬਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਕੋਈ ਵੀ ਆਦਮੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਵਾਬ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਉਹ ਆਦਮੀ ਜੋ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਰੱਬ ਉਸਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।"

[صحيح] [رواه مسلم]

الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਖਰਚ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਹ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਹੰਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਰਤੀਬ ਦਿੱਤੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖਰਚ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਵਾਬ ਵਾਲਾ ਖਰਚ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਮੁਸਲਮਾਨ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ — ਜਿਵੇਂ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ — ਉੱਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਸ ਸਵਾਰੀ (ਜਿਵੇਂ ਘੋੜਾ ਜਾਂ ਉੰਟ ਆਦਿ) ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਦਰਜਾ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗ ਲਈ ਅਲਲਾਹ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਫਿਰ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਦਰਜਾ ਉਹ ਸਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਰਫ਼ੀਕਾਂ ਉੱਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਜਿਹਾਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣ।

فوائد الحديث

ਨਫ਼ਕਾ (ਖਰਚ) ਦੀ ਅਹੰਮੀਅਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਰਤੀਬ ਉਹੀ ਹੈ ਜੋ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਰਚ ਦੇ ਮੌਕੇ ਇੱਕੋ ਵੇਲੇ ਆ ਜਾਣ ਤਾਂ ਇਹ ਤਰਤੀਬ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਵਾਿਜ਼ਹ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਘਰਵਾਲਿਆਂ (ਪਤਨੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਆਦਿ) ਉੱਤੇ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੀ ਅਹੰਮੀਅਤ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਖਰਚਾਂ ਤੋਂ ਵਧ ਕਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਵਾਬ ਵੀ ਵੱਧ ਹੈ।

ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਜਿਹਾਦ ਲਈ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਨਫ਼ਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੰਗ ਲਈ ਸਾਜੋ-ਸਾਮਾਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਮੁਜਾਹਦਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਖਰਚ ਕਰਨਾ।

ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ "ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਰਾਹ" (ਸਬਲੀੱਲਾਹ) ਤੋਂ ਮੁਰਾਦ ਹਰ ਉਹ ਇਬਾਦਤ ਹੈ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਫਰਮਾਂਬਰਦਾਰੀ ਹੋਵੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੱਜ ਆਦਿ।

التصنيفات

Merits of Good Deeds, Merits of Organs' Acts