كوڕێ ئاده‌می؛ مسوگه‌ر هندی تو دوعا ژ من بكه‌ی و داخوازێ ژ من بكه‌ی و ته‌ هیڤی ب دلۆڤانییا من هه‌بن؛ ئه‌ز دێ گونه‌هێن ته‌ ژێبه‌م و ئه‌ز گرنگییێ ب گونه‌هێن ته‌…

كوڕێ ئاده‌می؛ مسوگه‌ر هندی تو دوعا ژ من بكه‌ی و داخوازێ ژ من بكه‌ی و ته‌ هیڤی ب دلۆڤانییا من هه‌بن؛ ئه‌ز دێ گونه‌هێن ته‌ ژێبه‌م و ئه‌ز گرنگییێ ب گونه‌هێن ته‌ ناده‌م خۆ چه‌ند د مه‌زن ژی بن

ژ ئه‌نه‌سێ کوڕێ مالكی (خودێ ژێ ڕازی بیت) گۆت: من گوھ ل پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) بوو دگۆت: ((خودایێ مه‌زن گۆت: كوڕێ ئاده‌می؛ مسوگه‌ر هندی تو دوعا ژ من بكه‌ی و داخوازێ ژ من بكه‌ی و ته‌ هیڤی ب دلۆڤانییا من هه‌بن؛ ئه‌ز دێ گونه‌هێن ته‌ ژێبه‌م و ئه‌ز گرنگییێ ب گونه‌هێن ته‌ ناده‌م خۆ چه‌ند د مه‌زن ژی بن. كوڕێ ئاده‌می؛ مسوگه‌ر ئه‌گه‌ر گونه‌هێن ته‌ بگه‌هنه‌ عه‌ورێن ئه‌سمانی، پاشی تو داخوازێ ژ من بكه‌ی ئه‌ز گونه‌هێن ته‌ ژێببه‌م؛ ئه‌ز دێ گونه‌هێن ته‌ ژێبه‌م و ئه‌ز گرنگییێ ب گونه‌هێن ته‌ ناده‌م خۆ چه‌ند د مه‌زن ژی بن. كوڕێ ئاده‌می؛ مسوگه‌ر ئه‌گه‌ر تو ب پڕی ئه‌ردی ب گونه‌هڤه‌ بهێیه‌ ده‌ڤ من و پاشی بگه‌هییه‌ من و ته‌ چ شریك و هه‌ڤال بۆ من دروست نه‌كربن؛ ئه‌ز دێ ب پڕی ئه‌ردی لێبوورین و ژێبرن بۆ وان گونه‌هانڤه‌ هێمه‌ ده‌ڤ ته‌)).

[حسن] [رواه الترمذي]

الشرح

پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆتییه‌ كو خودایێ مه‌زن د فه‌رمووده‌یه‌كا قودسیدا گۆتییه‌: كوڕێ ئاده‌می؛ هندی تو دوعا ژ من بكه‌ی و داخوازا دلۆڤانییا من بكه‌ی و تو بێهیڤی نه‌بی؛ ئه‌ز ژی دێ گونه‌هێن ته‌ ڤه‌شێرم و دێ ژێبه‌م و بۆ من نه‌یا گرنگه‌ گونه‌هێن ته‌ چه‌ند د مه‌زن بن، خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ گونه‌هه‌ ژ گونه‌هێن مه‌زن ژی بن. كوڕێ ئاده‌می؛ ئه‌گه‌ر گونه‌هێن ته‌ هند زێده‌ لێ بهێن كو د ناڤبه‌را ئه‌رد و ئه‌سمانیدا تژی بكه‌ن، وه‌سا كو بگه‌هنه‌ به‌رپه‌ڕێن ئه‌سمانان و هه‌می ڕه‌خ و دۆرێن ئه‌رد و ئه‌سمانان بگرن، پاشی تو داخوازێ ژ من بكه‌ی ئه‌ز وان گونه‌هان بۆ ته‌ ژێببه‌م؛ ئه‌ز دێ گونه‌هێن ته‌ هه‌مییان بۆ ته‌ ژێبه‌م و بۆ من نه‌یا گرنگه‌ گونه‌هێن ته‌ چه‌ند گه‌له‌ك ژی بن. كوڕێ ئاده‌می؛ ئه‌گه‌ر پشتی مرنێ تو هاتییه‌ ده‌ڤ من و ته‌ تژی ئه‌ردی گونه‌ھ كربن، به‌لێ تو ل سه‌ر ته‌وحید و ئێكتاپه‌رستییێ مربی و ته‌ چ شریك و هه‌ڤال بۆ من دروست نه‌كربن؛ ئه‌ز ژی دێ ل به‌رامبه‌ری ڤان هه‌می گونه‌هێن تژی ئه‌ردی هێمه‌ ده‌ڤ ته‌ ب لێبوورین و ژێبرنا گونه‌هان، چونكی ژێبرنا من بۆ گونه‌هان گه‌له‌ك یا به‌رفره‌هه‌ و ئه‌ز هه‌می گونه‌هان ژێدبه‌م، ب تنێ شرك تێنه‌بیت.

فوائد الحديث

به‌رفره‌هییا دلۆڤانییا خودایێ مه‌زن و به‌رفره‌هییا ژێبرنا وی بۆ گونه‌هان و قه‌نجی و باشییا وی.

قه‌در و بهایێ ته‌وحیدێ، و كو خودێ هه‌می گونه‌هێن مرۆڤێن ئێكتاپه‌رست ژێدبه‌ت.

مه‌ترسی و مه‌زناهییا شركێ، و كو خودێ ل مرۆڤێن موشرك نابووریت و گونه‌ها وان ژێنابه‌ت.

ئبن ڕه‌جه‌ب دبێژیت: ڤێ فه‌رمووده‌یێ ئه‌و هه‌رسێ ئه‌گه‌ر بخۆڤه‌ گرتینه‌ یێن گونه‌ھ ب وان ژێدچن: یێ ئێكێ: دوعاكرن د گه‌ل هه‌بوونا هیڤییان، یێ دووێ: داخوازا ژێبرنا گونه‌هان و ته‌وبه‌كرن. یێ سێیێ: مرن ل سه‌ر ته‌وحیدێ.

ئەڤ فه‌رمووده‌یە ژ وان فه‌رمووده‌یانە یێن کو پێغەمبەرێ خودێ (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) ژ خودایێ خۆ ڤه‌دگێڕیت و ب فه‌رمووده‌یا قودسی یان ئیلاهی دهێتە ناڤکرن، فه‌رمووده‌یا قودسی ژی ئەوە یا کو ئاخڤتن و ڕامانا وێ ژ ده‌ڤ خودێ بیت، ب تنێ ئه‌و نه‌بیت کو ئه‌و تایبەتمەندییێن قورئانێ تێدا نینن یێن کو ب وان ژ یێن دی جودا بوویە، ژ كرنا عیباده‌تی ب خواندنا وێ و هه‌بوونا ده‌ستنڤێژێ بۆ خواندنا وێ و هه‌ڤڕكیكرن و قه‌بخواستن و موعجیزه‌بوون و ژ بلی ڤان.

گونه‌ھ سێ جۆرن: ئێك: شریك دروستكرن بۆ خودێ، و خودێ ڤێ گونه‌هێ ژێنابه‌ت، خودایێ مه‌زن دبێژیت: ﴿إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ ﴾ [ سورة المائدة: 72]، ئانكو: ((هه‌ر كه‌سێ شریكه‌كی بۆ خودێ په‌یدا بكه‌ت؛ ئه‌ڤه‌ مسوگه‌ر خودێ به‌هه‌شت ل سه‌ر وی حه‌رامكر )). دوو: زۆڕداریكرنا مرۆڤی ل نه‌فسا خۆ و كرنا گونه‌هه‌كێ كو یا د ناڤبه‌را مرۆڤی و خودایێ مرۆڤیدا، خودێ ڤێ گونه‌هێ ژێدبه‌ت و ئه‌گه‌ر بڤێت ل خودانی دبووریت و لێ ناگریت. سێ: هنده‌ك گونه‌هێن دی یێن هه‌ین؛ خودێ خۆ ئێكێ ناهێلیت و دێ تۆلا هه‌مییان ڤه‌كه‌ت، ئه‌و گونه‌ھ ژی ئه‌ڤه‌نه‌ ده‌مێ مرۆڤان زۆڕداری ل ئێكودوو كربیت؛ ل ڤێرێ دڤێت تۆلا وان ل ئێكودوو بهێته‌ ڤه‌كرن.