((پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆتارا پێدڤییاتییێ (خطبة الحاجة) نیشا مه‌ دا

((پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆتارا پێدڤییاتییێ (خطبة الحاجة) نیشا مه‌ دا

عه‌بدولڵاهێ كوڕێ مه‌سعوودی (خودێ ژێ ڕازی بیت) دبێژیت: ((پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆتارا پێدڤییاتییێ (خطبة الحاجة) نیشا مه‌ دا (ئه‌و یا ب ڤی ڕه‌نگییه‌، دێ بێژی): سوپاسی هەمی بۆ خودێ بن، ئەم سوپاسییا وی دکەین و داخوازا هاریکارییێ ژ وی ب تنێ دکەین و داخوازا ژێبرنا گونەهان ژ وی دکەین، ئەم خۆ ب خودێ د پارێزین ژ خرابییێن نەفسێن خۆ، هەر کەسێ خودێ ڕاستەڕێ کر؛ کەس نەشێت وی د سەردا ببەت و هەر کەسێ خودێ ئه‌و ژ ڕێكێ لادا؛ کەس نەشێت وی ڕاستەڕێ بکەت، ئه‌ز شاهده‌ییێ دده‌م كو ژ ئه‌لڵاهی پێڤه‌تر چ خودایێن ژ هه‌ژی په‌رستنێ نینن و ئه‌ز شاهده‌ییێ دده‌م كو موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌رێ خودێیه‌، {يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ والأرحام إن الله كان عليكم رقيبا} [النساء: 1]، ئانكو: ((گه‌لى مرۆڤان ژ وى خودایی بترسن يێ هوين ژ نه‌فسه‌كا ب تنێ كو ئاده‌مه‌ (سلاڤ لێ بن) ئافراندين و جووتێ وێ كو حه‌ووايه‌ ژێ ئافراندى، وى ژ وان هه‌ردووکان گه‌له‌ك زه‌لام و گه‌له‌ك ژن ل ئه‌ردى به‌لاڤ كرن، ته‌قوا وى خودايى بكه‌ن يێ هنده‌ك ژ هه‌وه‌ ب وى خواستنێ ژ هنده‌كان دكه‌ن و هشيار بن مرۆڤاينیێ د ناڤبه‌را خۆدا نه‌بڕن. هندى خودێیه‌ ل سه‌ر هه‌مى كارێن هه‌وه‌ يێ زێره‌ڤانه‌))، {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ} [آل عمران: 102]، ئانكو: ((ئه‌ى ئه‌وێن باوه‌رى ئيناى، ب دروستى هوين ژ خودێ بترسن: وه‌سا كو هوين گوهدارییا وى بكه‌ن وبێ ئه‌مرییا وى نه‌كه‌ن و شوكرا وى بكه‌ن و كافرییێ پێ نه‌كه‌ن، و ل بيرا خۆ بينن و ژبير نه‌كه‌ن و به‌رده‌وام خۆ ب ئيسلاما خۆڤه‌ بگرن هه‌تا هوين دمرن؛ دا هوين بگه‌هنه‌ خودێ و هوين د موسلمان))، {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا (70) يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا} [الأحزاب:70 - 71]، ئانكو: ((ئه‌ى گه‌لی ئه‌وێن باوه‌رى ب خودێ ئيناى و دويكه‌ڤتنا پێغه‌مبه‌رى كرى، هوين ته‌قوا خودێ بكه‌ن و ژ وى بترسن و بێئه‌مرییا وى نه‌كه‌ن، دا هێژاى عه‌زابا وى نه‌بن، هوين د هه‌مى ڕەوشاندا گۆتنه‌كا ڕاست و دروست يا دوير ژ دره‌وێ بێژن ئه‌گه‌ر هوين ته‌قوا خودێ بكه‌ن و گۆتنه‌كا ڕاست و دروست بێژن خودێ كارێن هه‌وه‌ دێ بۆ هه‌وه‌ چاك كه‌ت و گونه‌هێن هه‌وه‌ بۆ هه‌وه‌ ژێبه‌ت. هه‌چییێ گوهدارییا خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وى د فه‌رمانێن واندا بكه‌ت ب ڕاستى ئـه‌و ب سه‌ركه‌ڤتنه‌كا مه‌زن د دونيايێ و ئاخره‌تێدا ب سه‌ركه‌ڤت)).

[صحيح] [رواه أبو داود والترمذي والنسائي وابن ماجه وأحمد]

الشرح

ئبن مه‌سعوود (خودێ ژێ ڕازی بیت) به‌حسێ هندێ دكه‌ت كو پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆتارا پێدڤییاتییێ نیشا وان دا، گۆتارا پێدڤییاتییێ ژی ئه‌و گۆتاره‌ یا ل ده‌ستپێكا ئاخڤتنێ دهێته‌ گۆتن ده‌مێ مرۆڤی دڤێت گۆتاره‌كێ بخوینیت و ده‌مێ مرۆڤی دڤێت داخوازا خۆ بێژیت، وه‌كی گۆتارا گرێبه‌ستا هه‌ڤژینییێ و گۆتارا ئه‌ینییێ و ژ بلی وان. ئه‌ڤ گۆتاره‌ چه‌ندین ڕامانێن مه‌زن د ناڤ خۆدا هه‌لدگریت ژ دیاركرن و به‌رچاڤكرنا ژ هه‌ژیبوونا خودێ بۆ هه‌می جۆرێن سوپاسیكرنێ و داخوازكرنا هاریكارییێ ژ وی ب تنێ، ئه‌وێ كو چ شریك نینن، دیسان په‌چنتن و ستاره‌كرنا گونه‌هان و لێبوورینا ل وان و په‌نابرنا بۆ لایێ وی دا كو مرۆڤی بپارێزیت ژ هه‌می نه‌خۆشی و خرابییان و ژ خرابییا نه‌فسێ و تشتێن دی. پاشی پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) به‌حسێ هندێ كر كو هیدایه‌ت و ڕاسته‌ڕێكرن یا د ده‌ستێ خودێدا، ڤێجا هه‌ر كه‌سێ خودێ ئه‌و ڕاسته‌ڕێ كر؛ كه‌سه‌ك نه‌شێت وی ب سه‌ردا ببه‌ت و هه‌ر كه‌سێ خودێ ئه‌و ژ ڕێكێ لادا ؛ كه‌سه‌ك نه‌شێت وی ڕاسته‌ڕێ بكه‌ت. پاشی به‌حسێ شاهده‌دانا ته‌وحیدێ كر و كو ئه‌و ژی ئه‌ڤه‌یه‌ كو ژ ئه‌لڵاهی پێڤه‌تر چ خودایێن ژ هه‌ژی په‌رستنێ نینن، دیسان به‌حسێ شاهده‌دانا په‌یامێ ژی کر كو ئه‌و ژی ئه‌ڤه‌یه‌ موحه‌ممه‌د عه‌بدێ خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وییه‌. پاشی ئه‌ڤ گۆتاره‌ ب ڤان سێ ئایه‌تان ب دویماهیك ئینا، ئه‌و ئایه‌تێن پێكدهێن ژ فه‌رمانكرنا ب ته‌قوا خودایێ مه‌زن، ئه‌ڤه‌ ژی ب ئه‌نجامدانا فه‌رمانێن وی و دویركه‌ڤتنا ژ پاشڤه‌برنێن وی، هه‌می ژی پێخه‌مه‌ت ڕازیبوونا خودێ، جزایێ وی كه‌سێ ڤێ چه‌ندێ بكه‌ت ژی ئه‌ڤه‌یه‌ خودێ دێ گۆتن و كریارێن وی باش كه‌ت و دێ گونه‌هێن وی ژێبه‌ت و دێ ژیانه‌كا خۆش ل دونیایێ ده‌تێ و ل ئاخره‌تێ ژی دێ چیته‌ به‌حه‌شتێ.

فوائد الحديث

سوننه‌ته‌ گۆتارێن گرێبه‌ستنا هه‌ڤژینییێ و گۆتارێن ئه‌ینییێ و ژ بلی وان ب ڤێ گۆتارێ بهێنه‌ ده‌ستپێكرن.

پێدڤییه‌ گۆتار ژ سوپاسیكرنا خودێ و هه‌ردوو شاهده‌دانان و هنده‌ك ئایه‌تێن قورئانێ پێكبهێت.

پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) ئه‌و تشتێ صه‌حابی بۆ دینێ خۆ پێدڤی دبوونێ؛ نیشا وان ددا.