فوائد الحديث

ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੋ ਕੰਮ ਇਸ ਵੇਲੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕੁਝ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵਾਪਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਪਚਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।

ਉਹ ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਸਲੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਣ ਜਾਂ ਸ਼ੁਭੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਣ, ਜੋ ਕਿ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ — ਇਹ ਮਨ੍ਹਾਂ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਦਿਨ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਤੇ ਸਹੂਲਤ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੁਮਰਾਹੀ ਵੱਲ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਹਰ ਮਨ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਮਨ੍ਹੀਅਤ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਵਾਲਾ ਹੁਕਮ ਆਮ (ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ) ਹੈ।

ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਕਮ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਮਰਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ; ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਉਸਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰਥ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਕਰਨਾ ਸਮਰਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਵੱਡੇ ਪੰਡਿਤਾਂ ਨੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ: ਪਹਿਲਾ ਉਹ ਸਵਾਲ ਜੋ ਧਰਮ ਦੀ ਸਮਝ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਫਰਜ਼ੀ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਸਹਾਬਿਆਂ ਦੇ ਸਵਾਲ। ਦੂਜਾ ਉਹ ਸਵਾਲ ਜੋ ਝਿੱਲੇਪਣ ਜਾਂ ਬੇਲੋੜਤਾ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਮਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਉਮ੍ਹਮਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਬੀ ਸਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੀ ਨਾਫਰਮਾਨੀ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਕਰਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਉਮਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ।

ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਬੇਹੱਦ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਬੀਆਂ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਬਰਬਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮਾਮਲੇ ਜਿਹੜੇ ਪਹੁੰਚਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੈਬ ਦੇ ਮਸਲੇ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤ।

ਸਖ਼ਤ ਮਸਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਨਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਲ-ਓਜ਼ਾਈ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜਦੋਂ ਅੱਲਾਹ ਚਾਹੇ ਕਿ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਖ਼ਬਰਦਾਰੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਬਰਕਤ ਹਟਾ ਦੇਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਜੀਭ ‘ਤੇ ਗਲਤੀਆਂ ਬਿਠਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹਨ।ਇਬਨ ਵਹਬ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਮਾਲਿਕ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।