ئەی غوڵام، ناوی خودا بهێنە (بڵێ: بسم الله)، و بەدەستی ڕاستت بخۆ، ولە پێشی خۆتەوە بخۆ

ئەی غوڵام، ناوی خودا بهێنە (بڵێ: بسم الله)، و بەدەستی ڕاستت بخۆ، ولە پێشی خۆتەوە بخۆ

لە عومەری کوڕی ئەبی سەلەمەوە -ڕەزای خوایان لێبێت- دەڵێت: غوڵامێك بووم (غوڵام: واتا كوڕی منداڵ لەنزیک تەمەنی هەرزەکاری) ؛ پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- گرنگی بە بەخێوکردنم دەدا، ودەستم دەبرد بۆ هەموو لايەکانی سینی خواردن، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- پێمی فەرموو: «ئەی غوڵام، ناوی خودا بهێنە (بڵێ: بسم الله)، و بەدەستی ڕاستت بخۆ، ولە پێشی خۆتەوە بخۆ». لەو کاتەوە من بەو شێوەیە خواردن دەخۆم.

[صەحیحە] [بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری]

الشرح

عومەری کوڕی ئەبی سەلەمە -ڕەزای خوایان لێبێت- كوڕی خێزانی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بوو ؛ ئوم سەلەمە -ڕەزای خوای لێبێت-، كە لەژێر سەرپەرشتیاری وپەروەردەكردنی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- بوو، لەكاتی خواردن دەستی دەبرد بۆ هەموو لایەكانی سینی خواردنەكە بۆئەوەی خواردن بۆ خۆی بهێنێت وبیخوات، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فێری كرد كە ئەدەبەكانی خواردن سێ شتە: یەكەم: ووتنی (بسم الله) لەسەرەتای خواردن. دووەم: خواردن بەدەستی ڕاست. سێیەم: خواردن لەلای خۆتەوە ودەست نەبردن بۆ لایەکانی تر.

فوائد الحديث

لە ئادابەکانی خواردن وخواردنەوە: ووتنی: (بسم الله) لە سەرەتادا.

منداڵان فێری ئاداب وهەڵسوكەوتە جوانەكان دەكرێن، بەتایبەت ئەگەر لەژێر سەرپەرشیاریدا بن.

نەرمونیانی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم-، وسینگ فراوانی لەفێركردنی منداڵان وپەروەردەكردنیان.

لە ئادابەکانی خواردن ئەوەیە کە مرۆڤ لە پێشی خۆیەوە خواردن بخوات، ودەست نەبات بۆ خواردنی پێش کەسێکی تر کە تایبەتە بە ئەو کەسە، بەڵام ئەگەر خوانەكە خواردنی جۆراوجۆری بوو ؛ ئاساییە بەشی خۆی بهێنێت.

پابەند بوونی هاوەڵان بەو ئادابانەی کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فێریانی کردبوو، وئەمەش وەرگیراوە لە وتەی عومەر کە دەڵێت: لەو کاتەوە من بەو شێوەیە نان دەخۆم.

التصنيفات

ئادابەکانی خواردن وخواردنەوە