مردی نزد پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ آمد و در باره‌ای امور با او گفتگو کرد و سپس گفت: آنچه الله بخواهد و تو بخواهی؛ پس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمود:…

مردی نزد پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ آمد و در باره‌ای امور با او گفتگو کرد و سپس گفت: آنچه الله بخواهد و تو بخواهی؛ پس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمود: «أَجَعَلْتَنِي لِلَّهِ عَدْلًا؟ قُلْ: مَا شَاءَ اللهُ وَحْدَهُ»: «آیا مرا هم ردیف الله قرار دادی؟ بگو: تنها آنچه الله بخواهد

از ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که: مردی نزد پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ آمد و در باره‌ای امور با او گفتگو کرد و سپس گفت: آنچه الله بخواهد و تو بخواهی؛ پس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمود: «أَجَعَلْتَنِي لِلَّهِ عَدْلًا؟ قُلْ: مَا شَاءَ اللهُ وَحْدَهُ»: «آیا مرا هم ردیف الله قرار دادی؟ بگو: تنها آنچه الله بخواهد».

[سند آن حسن است]

الشرح

مردی نزد پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ آمد و دربارهٔ مسئله‌ای با او گفتگو کرد، سپس گفت: «آنچه الله بخواهد و تو بخواهی»، پس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ این سخن او را نکوهش نموده و به او خبر داد که عطف مشیت مخلوق بر مشیت الله با «و» شرک اصغر است و جایز نیست که مسلمان چنین بگوید. سپس او را به سخن درست یعنی «تنها آنچه الله بخواهد» راهنمایی کرد؛ و اینگونه الله متعال را در اراده و مشیتش یکتا و یگانه شمرد؛ و مشیت و خواستهٔ دیگری را با هیچ یک از انواع عطف [از جمله واو عطف] به او معطوف نکرد.

فوائد الحديث

نهی از گفتن: آنچه الله و تو بخواهی؛ و مانند این سخن که در آن مشیت بنده با «و» به مشیت الله معطوف شود، زیرا از مصادیق شرک اصغر است.

وجوب انکار منکر.

رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ از مرزهای توحید محافظت نموده و راه‌های منتهی به شرک را بسته‌ است.

هنگام انکار منکر بهتر است همانند پیامبر صلی الله علیه وسلم، شخص مقابل را به جایگزین مباحِ سخن یا کار اشتباهش راهنمایی کرد.

جمع بین سخن پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ در این حدیث که فرمودند: «ماشاءالله وحده» (تنها آنچه الله بخواهد) و سخن‌شان در حدیثی دیگر که فرمودند: «بگو: آنچه الله بخواهد سپس آنچه تو بخواهی» اینگونه است که گفتن «آنچه الله بخواهد سپس آنچه تو بخواهی» جایز است، اما گفتن «تنها آنچه الله بخواهد» بهتر است.

گفتن: «آنچه الله بخواهد سپس آنچه تو بخواهی» جایز است، اما گفتن «آنچه تنها الله بخواهد» بهتر است.

التصنيفات

توحيد الوهيت