فوائد الحديث

به رسول الله - صلى الله عليه و سلم - ويژگى جامع بودن سخن داده شده اند، و شواهد اين مطلب زياد مى باشد.

زيان بايد رفع شود.

از مجازات كردن بيشتر از حد آن نهى شده است.

الله متعال به چيزى كه به بندگانش ضرر برساند امر نكرده است.

نفى مذكور به معناى نهى است.

تحريم زيان رساندن با سخن يا فعل يا ترک آن.

دين اسلام دين صلح و دوستى است.

اين حديث پايه اى از پايه هاى شريعت اسلامى مى باشد، و معناى آن اينست كه شريعت زيان رساندن را تأييد نمى كند، و از زيانكارى پرهيز مى كند.

آيا بين "الضَّرر و الضِّرار" فرقى وجود دارد يا نه؟ برخى ها گفته اند: هر دو يک معنى دارند و براى تأكيد ذكر شده اند، اما قول مشهور آنست كه بينشان فرق هايى وجود دارد، سپس گفته شده: "الضَّرر" اسم، و "الضِّرار" فعل است، و معناى آن عبارتست از اينكه: خود زيان در شريعت منتفى است، و وارد كردن زيان به غیر حق هم همچنين حرام مى باشد، و گفته شده: معناى "الضَّرر": اينكه فردى به غير از خويش زيان هايى وارد كند به طوری که خودش از آنها نفع ببرد، و معناى "الضِّرار": اينكه فردى به غير خويش زيان هايى وارد كند كه خودش هم از آنها نفع نبرد، مانند: کسى که آنچه دادن آن برایش ضررى ندارد را از کسی که به آن نیاز دارد ونبودش به او ضرر می رساند منع کند، و اين قول را عده اى از علما از جمله: ابن عبدالبر، و ابن الصَّلاح ترجيح داده اند، و گفته شده: "الضَّرر": اينكه به كسى زيانى برساند كه آن فرد زيانى برايش نرسانده است، و "الضِّرار": اينكه به كسى که به او زيان رسانده، بطور نامشروع، ( یا بیش اندازه )، زیان برساند، به هر حال پيامبر - صلى الله عليه وسلم - از زيان رساندن به خويش و به ديگران به غير حق، نهى كرده است.