فوائد الحديث

پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- (جوامع الکلم)ی پێ بەخشراوە کە بریتیە لەوەی: چەند وشەیەکی کەم لە قسەکانی واتای زۆر زۆر دەبەخشێت، وئەمەش لە تایبەتمەندییەکانیەتی -صلى اللە علیە وسلم-.

پێویستە زیان لا ببرێت.

نەهی کردن لە سزا دان بە زیاتر لە قەبارەی سزای کەسی زیانلێدەر.

خوای گەورە فەرمانی بە بەندەکانی نەکردووە بە ئەنجامدانی کارێک کە زیانیان پێبگەیەنێت.

نەفی کردن لە فەرموودەیەدا بە واتای نەهی کردن وقەدەغەکردن دێت لە ئەنجامدانی ئەو کارە، چونکە (ﻻ) بە نەفی کردنە لەم فەرموودەیەدا.

حەرام بوونی زیان لێدان بە وتە وکردەوە و وازلێهێنان.

ئاینی ئیسلام ئاینی ئاشتییە.

ئەم فەرموودەیە بنچینەیەکە لە بنچینە شەرعییەکان ئەویش ئەوەیە کە شەریعەت ئینکاری دەکات لە زیان، وهەروەها ئینکاریش دەکات لە زیان لێدان.

ئایا لە نێوان زیان (الضرر) وزیان لێدان (الضرار) هیچ جیاوازییەک هەیە یان نا؟ هەیە دەڵێت: هەردووکیان بە یەک واتا دێن، وئەوەی بڵاوە جیاوازی هەیە لە نێوانیان، ووتراوە: زیان (الضرر) ناوە، وزیانلێدەر (الضرار) کردارەکەیە، وزیان (الضرر) لە شەرعدا نەفی لێکراوە وزیان لێدان (الضرار) بە بێ هەقیش بە هەمان شێوە، ووتراوە: زیان (الضرر): ئەوەیە کە زیان بگەیەنێت جگە لە خۆی وسوود بە خۆی بگەیەنێت، وزیان لێدان (الضرار): ئەوەیە کە زیان لە جگە لە خۆی بدات بێ ئەوەی سوود بە خۆی بگەیەنێت، وەکو ئەوەی کە ئەو شتە قەدەغە بکات لە خۆی کە زیانی پێ ناگەیەنێت وزیان لە جگە خۆی بدات بەو شتەکەی کە قەدەغەکراوە، وئەم وتەیەش کۆمەڵێک لە زانایان هەڵیان بژاردووە، لەوانەش: ئیبن عبدالبر، وئیبن صلاح، ووتراوە زیان (الضرر): ئەوەیە کە زیان بە کەسێک بگەیەنێت کە ئەو زیانی بۆی نییە، وزیان لێدان (الضرار): ئەوەیە زیان لە کەسێک بدات کە زیانی هەیە بۆی بە شێوەیەک کە دروست نەبێت، لە هەر حاڵەتێکدا پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- نەهی کردووە لە زیان (الضرر) وزیان لێدان (الضرار) بە بێ هەق.